Điều Kiện Sống Và Cách Chăm Sóc Lan Vanda

Vanda là một giống lan phụ sinh của vùng nóng, có một số rất ít mọc trên đá hay trên đất. Đây là một giống lan có sự phân bố rất rộng rãi, Vanda gồm hơn 45 loài được biết và trên 1000 loài cây lai tạo thành bộ sưu tập về lan khá quan trọng. Ở Việt Nam có 5 loài Vanda rừng được biết là: Vanda concolor, Vanda liouvillei, Vanda lilacina, Vanda denisonaliana và Vanda pumila, tuy nhiên chỉ có một loài cho hoa đẹp bền là loài Vanda denisonaliana, cả 3 loài sau đều là lan vùng mát có nhiều ở Lâm Đồng. Vanda có sự biến đổi rất lớn về tính chất thực vật và sự xuất hiện của hoa, nhưng hầu hết chúng đều là những cây lan có giá trị vì có chồi hoa dài mang nhiều hoa to. Về phương diện thương mại, Vanda là một giống tương đối đồng nhất về dạng hoa, dạng cây và cả về điều kiện sinh thái. Hầu hết các loài thuộc giống Vanda lại là cây lan ưa nóng. Một điều mà bất cứ ai cũng có thể nhìn thấy ở cây Vanda lai là đài hoa luôn luôn lớn hơn hoặc bằng cánh hoa. Những cánh hoa của các loài thuộc giống này rất mỏng nhưng rất bền. Đây là điều khác thường vì độ bền của hoa tỷ lệ với bề dày của cánh.

Ở Việt Nam, lan Vanda rừng là một loài lan vùng mát, nhưng các Vanda lai là một loại lai của vùng nóng, nó sinh trưởng và phát triển tốt ở nhiệt độ từ 25-30 độ C.

Các loài Vanda cần được trồng trong vườn với độ ẩm cao nhưng độ ẩm cục bộ trong chậu phải thoáng. Cây tăng trưởng suốt năm không có mùa nghỉ vì thế không nên để cây bị khô bất cứ thời điểm nào trong năm. Bị khô hạn bất chợt sẽ gây cho cây mất ổn định về độ ẩm và hậu quả là cây bị tuốt lá và yếu đi.

Đối với các loài thuộc giống này thì phải tưới nước thường xuyên 2 lần/ngày từ đầu tháng 5 đến cuối tháng 11 và 3 lần/ngày từ tháng 7 đến cuối tháng 4. Khác với một số giống lan khác, nguyên nhân chủ yếu quyết định sự ra hoa các loài thuộc giống Vanda là điều kiện nhiệt độ. Chính vì thế các loài thuộc giống này có thể trổ hoa suốt năm. Nhưng ở TP. HCM mùa trổ hoa nhiều nhất vẫn là mùa nắng, vào tháng 2 khi nhiệt độ trong không khí cao nhất trong năm.

Vanda là giống ưa sáng, có những loài thuộc giống này cây trổ hoa lý tưởng khi được phơi ra ánh sáng hoàn toàn. Vanda lá tròn, Vanda T.M.A và một số loài khác chỉ trổ hoa khi được trồng dưới điều kiện gần 100% ánh sáng, tuy nhiên đa số loài chỉ cần 60% ánh sáng là đủ. Các cây lai giống giữa Vanda x Aseocentrum lại có một nhu cầu ánh sáng ít hơn, khoảng 50%.

Vanda là một trong những giống có nhu cầu về phân bón khá cao và chúng dễ dàng sử dụng bất cứ một dạng phân bón loại nào. Đối với loài Vanda T.M.A thì phân bò khô có thể là loại phân tốt, các loài khác có thể dùng phân bánh dầu, nhưng hữu hiệu nhất vân là phân hóa học với công thức 3-10-10 tưới 2 ngày/lần với nồng độ 1 muỗng cafe/4 lít nước. Sở dĩ ta dùng phân bón với chu kỳ các nhật vì Vanda không có giả hành nên không dự trữ được dưỡng liệu, ngoài ra giá thể của Vanda là giá thể thông thoáng đến mức cực đoan chỉ gồm chậu gạch nung hay giỏ gỗ với các cục than thật to. Do đó sự lại của dưỡng liệu trong giá thể là không đáng kể cho việc hấp thụ của lan trong thời gian ngắn. Tốt nhất là dùng phân bón với dạng phun sương vì loài này là loài phụ sinh và có r ất nhiều rễ trên không.

Vanda là một loài không có mùa nghỉ, một biến cố khô hạn rất dễ làm các giống này rụng hết phần lá gần gốc, mà giới chơi lan Việt Nam thường gọi là chuồn lá. Tuy nhiên, độ ẩm cục bộ trong chậu quá cao dễ làm cho các rễ bị thối. Vì thế, cấu tạo giá thể thật thoáng cho các loài thuộc giống Vanda là điều kiện bắt buộc. Việc duy trì độ ẩm ổn định là cố gắng của các nhà vườn thông qua sự tưới nước hàng ngày.

Thay chậu các loài thuộc giống Vanda thường chỉ do nguyên nhân duy nhất là cây phát triển quá lớn gây ra sự mất cân đối giữa cây và chậu. Việc thay chậu có thể thực hiện suốt năm nhưng đầu mùa mưa vẫn là thời điểm lý tưởng cho việc thay chậu. Khoảng 3 tháng/lần, ta phun một dung dịch ANA với nông độ 0.1 phần triệu để kích thích sự mọc rễ. Bạn cứ nhớ rằng, đối với loài Vanda, mỗi lần bạn phun kích thích tố rễ sẽ mọc tăng lên 1 bậc. Như vậy, sau một thời gian cây lan Vanda sẽ có một bộ rễ thật mạnh đủ đáp ứng các yêu cầu cần thiết.

Vanda thường bị loài rệp dính màu vàng tấn công, chúng thường nằm trên bề mặt lá. Loại này cũng thường hút nhựa các lá của giống Dendrobiunl, cách trừ cũng là các loại thuộc sát trùng, serpa phun sương lên lá. Bênh thối ngọn tỏ ra nguy hiểm cho các loài thuộc giống Vanda, khi có hiện tượng này xảy ra, bạn phải cẩn thận dùng kéo cắt bỏ ngọn lan, sau đó bôi vôi hoặc Vadolin + tan vào vết cắt, phận ngọn được khử trùng trước khi sử dụng để cắt cây lan khác, nếu không bệnh sẽ lan truyền trong toàn bộ vườn lan. Tốt nhất nên ngừa bệnh thường xuyên bằng cách phun các loại thuộc ngừa nấm Topsil, Zineb, Benomyl nồng độ 1/400, nửa tháng 1 lần.